Ένωση!

Σαν σήμερα 1 Δεκεμβρίου του 1913 το πολυπόθητο όνειρο των Κρητών γίνεται πραγματικότητα. Η Κρήτη από τη μέρα αυτή γίνεται και επίσημα κομμάτι της ελληνικής επικράτειας.

Η οριστική λύση του Κρητικού ζητήματος που στοίχισε στην Κρήτη ποτάμια αίματος, ερημιά και δάκρυα, δίνεται στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, το 1913. Η επιτυχής για την Ελλάδα, έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων 1912-13, η συγκυρία να βρίσκεται στην πρωθυπουργία της Ελλάδας ο Ελευθέριος Βενιζέλος, οδήγησαν στην ικανοποίηση του αιτήματος  των Κρητών για Ένωση με την Ελλάδα. Με το άρθρο 4 της Συνθήκης του Λονδίνου, το Μάη του 1913, ο σουλτάνος παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματα του στην Κρήτη, την οποία παραχώρησε όμως στους Συμμάχους των Βαλκανικών Πολέμων (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο). Η επόμενη Συνθήκη του Βουκουρεστίου στις 10 Αυγούστου 1913, επικύρωσε οριστικά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Η Σερβία και η Βουλγαρία παραιτούνται από τα δικαιώματά τους στο νησί και στο άρθρο 4 αναφέρεται: «Crete was definitely assigned to Greece and was formally taken over on December 14 of that year». Μτφ: «Η Κρήτη προσαρτήθηκε οριστικά στην Ελλάδα που και επισήμως ανέλαβε την διοίκηση στις 14 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους». Επιτέλους! η Κρήτη είναι ελληνική!.

Η επίσημη τελετή της Ένωσης έγινε πράξη την 1η  Δεκεμβρίου, μέρα που η ελληνική σημαία υψώθηκε για πρώτη φορά επίσημα στο Κάστρο του Φιρκά στα Χανιά, ενώπιον του πρωθυπουργού Βενιζέλου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου.

Στην πράξη, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε λίγους μήνες πριν, την 1 Φεβρουαρίου του 1913, όταν αφαιρέθηκαν από το φρούριο της Σούδας οι σημαίες  των Μεγάλων Δυνάμεων και της Τουρκίας και υψώθηκε η Ελληνική σημαία. Τότε εξαφανίστηκαν από το νησί τα τελευταία σύμβολα της επικυριαρχίας και της προστασίας. Μια μαρμάρινη επιγραφή που στήθηκε εκεί, έγραφε: «ΕΠΙ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α', ΕΝΤΑΥΘΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1913, ΑΠΕΤΙΝΑΧΘΗ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΝ ΛΕΙΨΑΝΟΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ, ΑΓΩΝΙΑΣ ΕΤΗ 267 ΜΗΝΕΣ 7 ΗΜΕΡΕΣ 7».

 

Το πρωί της 1ης Δεκεμβρίου του 1913, ημέρα Κυριακή, έξω από το λιμάνι της πόλης των Χανίων αγκυροβόλησε ο Ελληνικός στόλος με τη ναυαρχίδα του, το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ, υπό το ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη.
Στην αποβάθρα του λιμανιού αποβιβάστηκαν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α', ο πρίγκιπας Γεώργιος, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και πολλοί αξιωματούχοι του Ελληνικού κράτους. Τους υποδέχτηκαν οι αρχές του νησιού, οι μεγάλοι δοξασμένοι καπετάνιοι των Κρητικών επαναστάσεων Αναγνώστης Μάντακας και Χατζή Μιχάλης Γιάνναρης, μαζί με πολλούς καπετάνιους και αγωνιστές από όλα τα διαμερίσματα της Κρήτης και πλήθος λαού απ' όλο το νησί.
Η πομπή, ένα ποτάμι λαού,  με επικεφαλής τους επισήμους, βαδίζοντας σιγά και επιβλητικά, στη στολισμένη με μυρτιές και δάφνες παραλία των Χανίων, ανέβηκαν στο εσωτερικό του φρουρίου του Φιρκά.
Η ελληνική σημαία υψώθηκε στη θέση που της ανήκε. Ο αγώνας των Κρητών με σύνθημα «ένωση ή θάνατος», δικαιώθηκε.

Όλα αυτά τα χρόνια που προηγήθηκαν της Ένωσης, εμείς οι Κρήτες δεν ξεχνάμε: τη βοήθεια από το Μοριά τα πρώτα χρόνια του αγώνα και τους μοραΐτες αδερφούς μας που είναι θαμμένοι στο νησί, τους εθελοντές και τη βοήθεια από το επίσημο ελληνικό κράτος στη συνέχεια, τους φιλέλληνες της Ευρώπης που συγκινημένοι από την τραγική κατάσταση του νησιού πίεσαν τις κυβερνήσεις τους μεταβάλλοντας το κρητικό σε διεθνές ζήτημα ή ήρθαν να πολεμήσουν στο πλευρό των κρητών (Βίκτωρ Ουγκώ, Γκουστάβ Φλουράνς, Σάμιουελ Χάου, Ιλλαρίων Σκίννερ, Αμιλκάρε Τσιπριάνι κ.ά), τη βοήθεια των Ρώσων, τις ραδιουργίες των Άγγλων, το βομβαρδισμό των επαναστατών Κρητών του Ακρωτηρίου το 1897 από τα καράβια των ευρωπαίων προστατών(!) που ήταν δεμένα στο λιμάνι των Χανίων (πάνω από 100 οβίδες έριξαν στους αγωνιστές), τους φιλέλληνες τουρκοκρητικούς πασάδες Ρεούφ Πασά και Βέροβιτς Πασά, που με κίνδυνο της ζωής τους ειδοποίησαν τον πληθυσμό για την επέλαση των γενίτσαρων που έστελνε η Πύλη και όλους εκείνους τους κουζουλούς* προγόνους μας, που χάρη στη γενναιότητα και το πείσμα τους, είμαστε σήμερα ελεύθεροι και Έλληνες.

*κουζουλός= ριψοκίνδυνος